Milli Yas Nedir? Ne Zaman ve Neden İlan Edilir? Geçmişten Bugüne Türkiye’deki Tüm Milli Yaslar Listesi

Türkiye, 6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerle tarihinin en büyük acılarından birini yaşadı. On binlerce vatandaşımızın hayatını kaybettiği bu asrın felaketi sonrasında, Cumhurbaşkanlığı kararıyla 7 gün süreyle “milli yas” (veya ulusal yas) ilan edildi. Bu karar, toplumun ortak acısını ve saygısını göstermek için atılan sembolik bir adımdı. Peki, milli yas tam olarak nedir? Hangi durumlarda ilan edilir, milli yas ilan edildiğinde hayatımızda neler değişir? Bayraklar neden yarıya indirilir? İşte milli yas hakkında bilmeniz gereken her şey ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilan edilen tüm milli yasların detaylı listesi.

Milli Yas (Ulusal Yas) Tam Olarak Nedir?

Ulusal yas veya millî yas, bir ülkenin bir felaket, facia, trajik bir olay, savaş, terör saldırısı veya o ülke için büyük öneme sahip bir devlet adamının vefatı üzerine toplumsal olarak yasa bürünmesidir.

Bu, sadece bir formalite değil, aynı zamanda ulusal birliğin, paylaşılan kederin ve acıya saygının en üst düzeyde ifadesidir. Milli yas ilan edildiğinde, devletin resmi protokolleri devreye girer ve tüm ulus, bayrağından eğlence anlayışına kadar bu ortak acıyı yansıtacak şekilde hareket eder.

Milli Yas İlan Edilince Ne Olur? (En Çok Merak Edilen Sorular)

Milli yas kararı, genellikle bir dizi protokolü ve uygulamayı beraberinde getirir. Halkın en çok merak ettiği sorular şunlardır:

1. Bayraklar Neden Yarıya İndirilir?

Milli yasın en belirgin ve evrensel ritüeli, bayrakların yarıya indirilmesidir. Bu, saygının ve yası paylaşmanın bir sembolüdür.

• Hukuki Dayanak: Bu uygulama, 2893 sayılı Türk Bayrağı Kanunu ile düzenlenmiştir.
• Protokol: Kanuna göre, milli yas ilan edildiğinde tüm resmi dairelerde, kamu binalarında, okullarda ve Türkiye’nin dış temsilciliklerinde (büyükelçilikler, konsolosluklar) bayraklar, direğin yarısına kadar çekilir.
• Özel Durum (10 Kasım): Türk Bayrağı Kanunu’na göre, bayrağın daimi olarak yarıya çekileceği tek gün, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün vefat ettiği 10 Kasım günüdür. 10 Kasım’da bayrak, güneşin batışına kadar yarıda kalır. Diğer milli yas ilanlarında ise süre (3 gün, 7 gün vb.) kararnamede belirtilir.

2. Milli Yasta Okullar Tatil mi?

Hayır. Milli yas ilanı, resmi bir tatil anlamına gelmez. Okullar, kamu daireleri ve işyerleri faaliyetlerine devam eder. Milli yas, bir “durma” eylemi değil, bir “saygı duruşu” eylemidir. Ancak, okullarda bayrak törenleri anma ve saygı duruşu şeklinde düzenlenebilir, ders programlarında konuya ilişkin bilgilendirmeler yapılabilir.

3. Eğlence Yerleri ve Etkinlikler Ne Olur?

Milli yas ilan edildiğinde, bu durumun ruhuna aykırı düşecek tüm eğlence programları, konserler, festivaller, kutlamalar ve şenlikler genellikle iptal edilir veya ertelenir. Bu, yasal bir zorunluluktan çok toplumsal bir teamüldür ve genellikle valilikler veya ilgili bakanlıklar tarafından yayınlanan genelgelerle resmileştirilir.

4. Medya Yayınları Nasıl Etkilenir?

Televizyon kanalları ve radyolar, yayın akışlarını milli yasın ciddiyetine uygun hale getirir. Eğlence programları, yarışmalar ve neşeli müzik yayınları durdurulur. Kanallar genellikle ekranlarının köşesine “yas” ibaresi veya siyah kurdele ekler, haber bültenleri ve ciddi içerikli programlar ağırlık kazanır.

Türkiye’de Milli Yası Kim İlan Eder? (Güncel Bilgi)

Türkiye, 2018 yılında Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçmiştir. Bu sistemde “Başbakanlık” makamı kaldırılmıştır.

Güncel duruma göre, milli yas ilanı yetkisi doğrudan Cumhurbaşkanı’ndadır. Türk Bayrağı Kanunu, 10 Kasım dışındaki bayrağın yarıya çekilme hallerini belirleme yetkisini bu makama vermektedir. Milli yas kararı, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile alınır ve Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girer. Dışişleri Bakanlığı da bu sürecin uluslararası temsilciliklere duyurulması ve koordine edilmesinde rol oynar.

Geçmişten Bugüne Türkiye’de İlan Edilen Milli Yaslar

Türkiye Cumhuriyeti tarihinde, hem yurt içinde yaşanan trajediler hem de uluslararası alanda yaşanan büyük acılar ve önemli liderlerin vefatları nedeniyle çok sayıda milli yas ilan edilmiştir. İşte bu olayların detaylı dökümü:

1. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Adamlarının Vefatları

• 1938 – Mustafa Kemal Atatürk’ün Vefatı: Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Atatürk’ün 10 Kasım 1938’deki vefatı, ülkenin en büyük yasıdır. O tarihten bu yana her 10 Kasım, bayrakların yarıya indirildiği ulusal bir anma günüdür.
• 1973 – İsmet İnönü’nün Vefatı: İkinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün 25 Aralık 1973’te vefatı üzerine, cenaze töreninin sonuna kadar milli yas ilan edilmiştir.
• 1993 – Turgut Özal’ın Vefatı: Sekizinci Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın 17 Nisan 1993’teki ani vefatı üzerine 3 gün süreyle ulusal yas ilan edilmiştir.
• 2015 – Süleyman Demirel’in Vefatı: Dokuzuncu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in 17 Haziran 2015’te vefatının ardından 3 gün (17-19 Haziran) milli yas ilan edilmiştir.

2. Türkiye’yi Derinden Sarsan Trajediler (Afetler ve Terör Saldırıları)

• 2014 – Soma Maden Faciası: 13 Mayıs 2014’te Manisa’nın Soma ilçesindeki maden ocağında çıkan yangında 301 madencinin hayatını kaybetmesi üzerine 3 gün (13-15 Mayıs) süreyle milli yas ilan edildi.
• 2015 – Ankara Garı Saldırısı: 10 Ekim 2015’te Ankara Garı önünde düzenlenen Barış Mitingi’ne yönelik bombalı terör saldırısında 109 sivil vatandaşın hayatını kaybetmesi üzerine 3 gün (10-12 Ekim) milli yas ilan edildi.
• 2016 – İstanbul Atatürk Havalimanı Saldırısı: 28 Haziran 2016’da Atatürk Havalimanı’nda düzenlenen terör saldırısında 45 kişinin hayatını kaybetmesi üzerine 1 gün (29 Haziran) milli yas ilan edildi.
• 2016 – Dolmabahçe (Beşiktaş) Saldırısı: 10 Aralık 2016’da Beşiktaş’taki Vodafone Park stadı yakınında düzenlenen çifte bombalı terör saldırısında (çoğu polis 47 şehit) 1 gün (11 Aralık) milli yas ilan edildi.
• 2023 – Kahramanmaraş Depremleri: 6 Şubat 2023’te meydana gelen ve 11 ili (Kahramanmaraş, Hatay, Gaziantep, Adıyaman, Malatya vb.) yıkan 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremler sonrası, on binlerce can kaybı nedeniyle 7 gün (6-12 Şubat) süreyle milli yas ilan edildi.

3. Uluslararası Olaylar ve Yabancı Liderler

Türkiye, evrensel acılara ve müttefik ülkelerin kederine ortak olmak amacıyla da milli yas ilan etmiştir.

• 1989 – Ayetullah Humeyni’nin Vefatı: İran İslam Devrimi lideri Humeyni’nin 3 Haziran 1989’da vefatı üzerine Türkiye’de 1 gün süreyle bayraklar yarıya indirildi.
• 2001 – 11 Eylül Saldırıları: 11 Eylül 2001’de ABD’deki İkiz Kuleler’e ve Pentagon’a düzenlenen terör saldırıları sonrası, teröre karşı uluslararası dayanışma göstermek amacıyla 13 Eylül 2001’de 1 gün milli yas ilan edildi.
• 2005 – Papa II. Jean Paul’un Vefatı: Katolik dünyasının ruhani lideri Papa II. Jean Paul’un 2 Nisan 2005’teki vefatı üzerine, cenaze töreninin yapıldığı gün Türkiye’de de bayraklar yarıya indirildi.
• 2011 – Japonya Depremi ve Tsunamisi: 11 Mart 2011’de Japonya’da yaşanan 9.0 büyüklüğündeki deprem ve tsunaminin yol açtığı büyük yıkım nedeniyle Türkiye, 18-21 Mart tarihleri arasında milli yas ilan etti.
• 2012 – Rauf Denktaş’ın Vefatı: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş’ın 13 Ocak 2012’de vefatı üzerine Türkiye’de 4 gün (14-17 Ocak) milli yas ilan edildi.
• 2014 – Filistin’deki Koruyucu Hat Operasyonu: İsrail’in Gazze’ye yönelik “Koruyucu Hat Operasyonu” sırasında yaşanan sivil kayıplar ve insani trajedi nedeniyle Türkiye, 22-24 Temmuz tarihleri arasında 3 gün milli yas ilan etti.
• 2014 – Pakistan Peşaver Saldırısı: Pakistan’ın Peşaver kentinde bir okula düzenlenen ve çoğu çocuk 140’tan fazla kişinin öldürüldüğü terör saldırısı üzerine 17 Aralık 2014’te 1 gün milli yas ilan edildi.
• 2015 – Kral Abdullah bin Abdülaziz el Suud’un Vefatı: Suudi Arabistan Kralı Abdullah’ın 23 Ocak 2015’teki vefatı üzerine 1 gün (24 Ocak) milli yas ilan edildi.
• 2017 – Mısır Sina Camii Saldırısı: Mısır’da bir camiye Cuma namazı sırasında yapılan ve 300’den fazla kişinin hayatını kaybettiği terör saldırısı nedeniyle 27 Kasım 2017’de 1 gün milli yas ilan edildi.
• 2018 – Gazze Sınır Protestoları: Gazze sınırında ABD Büyükelçiliği’nin Kudüs’e taşınmasını protesto eden Filistinlilere yönelik İsrail’in müdahalesi sonucu yaşanan can kayıpları nedeniyle Türkiye, 15-17 Mayıs tarihleri arasında 3 gün milli yas ilan etti.

Sonuç: Milli yas, bir ulusun en zor zamanlarında acısını paylaşma, kurbanlarını anma ve yaşanan trajediye karşı ortak bir duruş sergileme biçimidir. Bayrağın yarıya indirilmesinden toplumsal hayatın sessizleşmesine kadar tüm bu ritüeller, ulusal hafızayı canlı tutmanın ve ortak kedere saygı göstermenin birer parçasıdır.

Selçuk Softa

Hepimiz hayat öğrencileriyiz. Öğrendiğimiz o dersleri ihtiyacı olanlara öğretmek de hayata, ailemize, arkadaşlarımıza, ülkemize, insanlara borcumuz. Bu sebeple hepimiz aynı zamanda bir öğretmeniz. — İnsan “DeNiZiN” olmadığı yerde… “UmuT” adına MARTI olmalı… Olmalı ki kararmasın yarınlar.