“Diyet” kelimesini duyduğumuzda çoğumuzun aklına salata, sebze, tam tahıllar gelir. Oysa günümüzde bambaşka bir yaklaşım gündemde: Carnivore Diyeti. Yani sadece etle beslenmek. Evet yanlış duymadınız, sebze yok, meyve yok, baklagil yok, hatta çoğu versiyonda süt ürünleri bile yok. Sadece et, yumurta ve su…
Kulağa çarpıcı geliyor değil mi? Danışanlarımdan da bu ara sıkça duyuyorum: “Hocam carnivore diyet yapanlar çok hızlı kilo veriyormuş, denesem mi?” İşte bu noktada hem bir sağlık profesyoneli hem de gerçek yaşamdan örnekler gören bir diyetisyen olarak konuyu tüm boyutlarıyla bilimsel araştırmalarla masaya yatırmak şart oluyor. Çünkü her moda diyet gibi, carnivore de insanları cezbediyor ama ardında birçok soru işareti bırakıyor.
Peki bu diyet gerçekten sağlıklı mı, sürdürülebilir mi, yoksa sadece popüler kültürün bize sunduğu bir başka uç nokta mı? Gelin birlikte detaylıca konuşalım.
Bihaber İçerik
Carnivore Diyeti Nedir?
En basit haliyle carnivore diyeti, sadece hayvansal ürünlerle beslenmek demek. Yani et, tavuk, balık, yumurta, bazı süt ürünleri… Bu diyetin katı versiyonunda ise süt ve süt ürünleri bile yer almıyor; tamamen et ve su ile devam eden bir beslenme tarzı söz konusu.
Birçok savunucusu, bu diyetin kökenini “atalarımızın beslenme şekline dönüş” olarak tanımlıyor. “Paleolitik dönemde insanlar çoğunlukla hayvansal ürünlerle besleniyordu” argümanı sıkça öne sürülüyor. Ancak işin bilimsel tarafında bu görüş biraz tartışmalı. Çünkü arkeolojik ve antropolojik veriler bize, insanoğlunun hem bitkisel hem hayvansal kaynaklardan beslendiğini gösteriyor.
Carnivore diyeti, karbonhidratı tamamen devreden çıkarıyor. Yani ekmek, makarna, sebze, meyve, baklagil… Hiçbiri yok. Sonuç olarak sadece protein ve yağ odaklı bir tablo çıkıyor.
Diyetin Popülerleşme Nedeni
Peki insanlar neden bu kadar radikal bir beslenme biçimini tercih ediyor? Aslında bunun birkaç sebebi var:
- Kilo kaybı vaadi: Karbonhidratı sıfırladığınızda, vücudunuz enerji için yağ depolarına yöneliyor. Bu da hızlı kilo kaybı sağlayabiliyor.
- Basitlik: Menü planlamaya gerek yok, kalori saymaya gerek yok. “Et ye, devam et” mantığı birçok kişiye kolay geliyor.
- Bazı sağlık sorunlarına çare olduğu iddiası: Kronik inflamasyon, bağırsak problemleri, otoimmün hastalıklar gibi durumlarda carnivore diyetin iyileştirici olabileceğini savunanlar var.
- Sosyal medyanın etkisi: Özellikle ABD’de pek çok influencer, kilo verip “daha enerjik hissettiğini” anlatarak bu diyeti popüler hale getirdi.
Avantajları Var mı?
Her beslenme modelinin bazı olumlu yanları olabilir. Carnivore diyet için de bunu görebiliyoruz.
- Karbonhidrat intoleransı yaşayanlarda geçici rahatlama sağlayabilir. Özellikle irritabl bağırsak sendromu (IBS) veya bazı otoimmün hastalıklarda semptomların azalabileceğine dair bireysel deneyimler var.
- Basit bir diyet olması: Özellikle “ne yiyeceğim?” derdini ortadan kaldırıyor.
- Protein alımının yüksek olması: Kas kütlesini korumak isteyenlerde kısa vadede işe yarayabilir.
- Hızlı kilo kaybı: Su kaybı ile başlayan bu süreç bazı kişilerde motivasyon oluşturabilir.
Ancak burada kritik bir parantez açalım: “avantaj” dediğimiz şeyler genellikle kısa vadelidir. Uzun vadede tablo tamamen değişebilir.
Dezavantajları Nelerdir?
Diyetisyen gözüyle baktığımda, carnivore diyeti riskleri daha fazla olan bir model. İşte bazı önemli noktalar:
- Lif Eksikliği
Sebze, meyve ve tam tahılların tamamen çıkarılması, bağırsak sağlığını olumsuz etkiliyor. Lif alımı sıfıra yakın olduğu için kabızlık kaçınılmaz hale geliyor. Ayrıca bağırsak mikrobiyotası çeşitliliği ciddi anlamda azalıyor.
- Vitamin ve Mineral Eksiklikleri
- C vitamini: Sadece hayvansal ürünlerle yeterli düzeyde almak neredeyse imkânsız. Bu da uzun vadede bağışıklık zayıflığına yol açabilir.
- Folik asit: Yeşil yapraklı sebzelerden alınan bu vitaminin eksikliği, kansızlık ve hücresel yenilenmede sorunlara neden olabilir.
- Magnezyum, potasyum: Kas ve sinir sisteminin düzenli çalışması için elzem olan bu mineraller, bitkisel kaynaklardan sağlanır.
- Kalp ve Damar Sağlığı Riski
Doymuş yağ ve kolesterol alımının çok yüksek olması, uzun vadede damar sertliği ve kalp hastalıkları riskini artırabilir. “Kimi çalışmalarda bu risk görülmüyor” dense de, geniş kapsamlı ve uzun süreli araştırmalar henüz yeterli değil.
- Böbrek Yükü
Aşırı protein alımı, özellikle böbrek fonksiyonu sınırda olan bireylerde ciddi sorunlara yol açabilir. Protein metabolizmasının yan ürünü olan üre, böbreklere ekstra yük bindirir.
- Sürdürülebilirlik Sorunu
Bir süre et ağırlıklı beslenmek cazip gelebilir ama hayat boyu bu şekilde beslenmek gerçekçi değil. Sosyal hayat, ekonomik koşullar ve psikolojik doyum açısından sürdürülebilirliği çok zayıf.
Bilimsel Araştırmalar Ne Diyor?
Şu an carnivore diyeti üzerine yapılan kapsamlı, uzun dönemli klinik çalışmalar çok sınırlı. Çoğu kanıt anekdotlardan, yani kişisel deneyimlerden ibaret.
- 2021 yılında yayınlanan küçük çaplı bir anket çalışmasında, carnivore diyeti yapanların kısa vadede kilo kaybı, daha az eklem ağrısı ve daha iyi kan şekeri kontrolü yaşadığı bildirildi. Ancak aynı çalışmada, lif eksikliği ve yüksek kolesterol gibi riskler de vurgulandı.
- American Heart Association ve Academy of Nutrition and Dietetics, bu tarz aşırı kısıtlayıcı diyetlerin uzun vadede kalp-damar sağlığına zarar verebileceğini belirtiyor.
Yani elimizdeki veriler “kesin kanıt” için yetersiz. Bu da carnivore diyetin bilimsel açıdan temkinle yaklaşılması gereken bir model olduğunu gösteriyor.
Sosyal medyada bu diyeti uygulayanların paylaşımlarına baktığınızda hep “mucizevi” sonuçlar görüyorsunuz. Ancak unutmayalım: her bireyin metabolizması farklıdır. Birine iyi gelen şey, diğerine zarar verebilir.
Örneğin, gluten intoleransı olan bir kişi bu diyetle rahatlama yaşayabilir. Ama aynı kişi uzun vadede kalp sağlığını tehlikeye atabilir. Dolayısıyla sadece “iyi hissettim” demek, bu diyetin güvenilir olduğunu kanıtlamaz.
Diyetisyen Olarak Benim Görüşüm
Sağlıklı beslenme dediğimiz şey aslında çeşitliliktir. Her besin grubunun kendine özgü bir rolü vardır. Sebzeler lif ve vitamin sağlar, meyveler antioksidan sunar, tam tahıllar bağırsak dostudur, etler ve süt ürünleri protein kaynağıdır.
Carnivore diyeti bu çeşitliliği tamamen ortadan kaldırıyor. Yani doğanın sunduğu dengeyi bozuyor.
Evet, kısa vadede hızlı kilo verdirir. Evet, bazı semptomları azaltabilir. Ama uzun vadede vücuda zarar verme riski çok yüksek. Dolayısıyla bu diyeti sağlıklı bireylere önermek mümkün değil. Özellikle kalp-damar hastalığı, böbrek sorunu, sindirim sistemi hassasiyeti olanlarda risk katlanıyor.
Benim önerim: Carnivore diyeti yerine, daha dengeli ama yine düşük karbonhidratlı bir yaklaşım tercih etmek. Örneğin Akdeniz tipi beslenme, hem sağlıklı hem sürdürülebilir bir model sunuyor.
Son Söz
Köşemi bitirirken danışanlarımdan sık duyduğum bir cümleyi sizinle paylaşmak isterim: “Hocam ben bu diyeti denedim, başta harika hissettim ama sonra halsizlik, kabızlık ve sinirlilik başladı.” İşte bu cümle aslında carnivore diyetin özeti gibi. Başlangıçta cazip, uzun vadede ise yorucu ve riskli.
Evet, bazı bireylerde kısa süreli faydaları olabilir. Ama insan bedeninin gerçeği, çeşitlilik ve denge üzerine kuruludur. Meyve, sebze, tam tahıl, baklagil… Bunları yok saymak, sağlığımızı yok saymakla eşdeğerdir.
Benim mesleki ve insani tavsiyem şu: Hangi diyet trendi moda olursa olsun, siz hayat boyu sürdürebileceğiniz, sağlığınızı uzun vadede destekleyecek bir beslenme tarzı seçin. Bazen en basit yöntem en sağlıklısıdır: Akdeniz tipi beslenme, bol sebze, dengeli protein, yeterli karbonhidrat ve sağlıklı yağlar.
Unutmayalım, sağlıklı yaşam “tek tip” beslenmeyle değil, sürdürülebilir ve çeşitliliğin uyumuyla mümkündür.
Dyt. Melina Ezgi Tosun
Kaynakça
- O’Hearn, J. et al. (2021). The carnivore diet: A survey of over 2,000 people. Current Developments in Nutrition.
- Academy of Nutrition and Dietetics (2022). Position Paper: The role of diet in health.
- American Heart Association (2021). Dietary guidance to improve cardiovascular health.
- Cordain, L. (2011). The Paleo Diet. Wiley.
- Harvard T.H. Chan School of Public Health. (2023). Low-carb diets and health: The evidence.
Diyetisyen Melina Ezgi Tosun, Kıbrıs Sağlık ve Toplum Bilimleri Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümünden yüksek onur derecesi ile mezun olmuştur. Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi’nde Fitness, Pilates ve Yoga eğitmenlik eğitimlerini tamamlamıştır. Ayrıca, çeşitli dil ve iletişim kursları alarak sağlık ve beslenme alanındaki bilgisini genişletmiştir. Meslek hayatında, sağlıklı beslenmeyi sürdürülebilir bir yaşam tarzı haline getirmeyi hedeflemektedir.
